Profil ICC – co to za zwierzę?
Każdy kto postanawia uporządkować kwestie wyświetlania kolorów i drukowania prac, bardzo szybko trafia na temat profili ICC. Jest to normalna kolej rzeczy, bo współczesny Color Management (CM) opiera się właśnie o profile ICC. Problemem jednak jest to, że używanie profili nie jest intuicyjne, a wielu autorów dostępnych materiałów na ten temat, zazwyczaj popada w jedną z dwóch skrajności:
Stosują metody nadmiernych uproszczeń podając szybkie przepisy na to, co gdzie kliknąć, aby było dobrze.
Zadaniem profilu jest opisanie jak dane urządzenie pokazuje kolory.
Moim zdaniem obie metody się nie sprawdzają. Pierwsza może dać efekt tylko wtedy, gdy używasz bardzo podobnych urządzeń jak autor „cudownych porad”. Jednak wtedy działasz bez zrozumienia tematu i bardzo łatwo o błąd. Druga zaś szybko zniechęca i sprawia wrażenie, że jest to strasznie trudny temat. Wzory i wykresy są niezbędne dla profesjonalistów, ale dla zwykłego użytkownika dopiero wchodzącego w świat Color Managementu, nie są do niczego potrzebne.
W niniejszym artykule podejmę próbę znalezienia złotego środka. Postaram się wytłumaczyć Ci czym są profile ICC i jak CM z nich korzysta, a w efekcie jak możemy korzystać my w naszej codziennej pracy grafika, operatora DTP, fotografa, drukarza. Będę unikać trudnych pojęć, a wzorów matematycznych nie będzie wcale.
Czym jest profil ICC?
Najpierw spytam Cię, czy wiesz czym jest przestrzeń Lab i czy wiesz co to Gamut? Jeśli nie, to poproszę Cię o przeczytanie artykułu Gamut – czyli dlaczego przestrzeń nie jest płaska, ponieważ informacje tam zawarte będą konieczne do zrozumienia dalszej części bieżącego tekstu.
Idea profilu ICC jest genialna w swojej prostocie. Zadaniem profilu jest opisanie jak dane urządzenie (drukarka, ploter, monitor) pokazuje kolory. Profil przechowuje tabele powiązanych ze sobą liczb, jakie zostały dostarczone do urządzenia w ceu wyświetlenie/wydrukowania jakiegoś koloru oraz informację jaki kolor faktycznie się pokazał. Ten ostatni jest oczywiście opisany w przestrzeni Lab.
A zatem:
- Profil monitora zawiera zestaw połączonych wartości RGB↔Lab
- Profil skanera zawiera zestaw połączonych wartości RGB↔Lab
- Profil druku (np. offsetowego) zawiera tablicę wartości CMYK↔Lab
- Profil plotera zawiera tablicę wartości CMYK↔Lab
Jeśli mamy takie tablice, możemy stwierdzić jaki dokładnie kolor pokazało dane urządzenie, czy bardzo go „przekłamało”. Dzięki temu możemy wprowadzać odpowiednie korekty wartości wysyłanych do urządzeń, aby „naprawić” kolory. Prawda, że to genialne w swej prostocie? Za korekcję kolorów odpowiada program zwany Color Management Module (CMM) albo Color Engine. Jest on domyślnie już zainstalowany w system Windows czy OSX na Macintoshu. Nie korzystamy z niego bezpośrednio, tylko za pomocą funkcji programów graficznych, np. zamieniając zdjęcie RGB na CMYK w Photoshopie.
Jak powstaje profil ICC?
Profile powstają w wyniku pomiarów kolorów, jakie pokazują konkretne urządzenia. Służą do tego odpowiednie programy np. i1 Profiler czy Color Navigator które współpracują z odpowiednimi urządzeniami pomiarowymi, takimi jak spektrofotometry lub kolorymetry.
Więcej o mierzeniu kolorów dowiesz się czytając artykuł: Jak mierzymy kolory?
Stworzenie profilu polega na zmierzeniu kolorów jakie produkuje dany egzemplarz urządzenia. Jeśli jest to monitor, to na ekranie wyświetlanych jest szereg kolorów, a urządzenie zawieszone na monitorze odczytuje te kolory. Jeśli jest to jakaś technika druku, najpierw drukuje się odpowiednią kratę kolorowych pól, a potem każde z tych pól jest mierzone, jak widać na zdjęciu obok.
Na koniec program buduje tablicę powiązań wartości RGB↔Lab lub CMYK↔Lab oraz tworzy plik profilu ICC, który zapisuje w odpowiednim miejscu na dysku, aby system programy graficzne mogły z niego skorzystać.
Ilość pomiarów nie jest zawsze taka sama, zresztą żaden profil nie zawiera wszystkich możliwych połączeń kolorów, jakie dane urządzenie może pokazać (wydrukować). Policzmy: gdybyśmy chcieli zmierzyć każdy kolor monitora, to mając 3 kanały RGB i 256 wartości dla każdego z nich otrzymamy 16 777 216 kombinacji. Gdyby każdy pomiar trwał tylko 1 sekundę, to tworzenie profilu zajęłoby… 194 dni. Analogicznie wszystkie możliwe kombinacje w druku CMYK (dla uproszczenia aż do sumy kolorów 400%) z rozdzielczością co 1% to łącznie aż 100 000 000 możliwości. Jeśli jedno pole pomiarowe miałoby wymiary 1×1, to na kartce A4 zmieściłoby się ich 600, a więc zużylibyśmy ponad 166 tysięcy arkuszy, czyli 333 ryzy papieru. Pomiar każdego pola co 1 sekundę trwałby w sumie… ponad 3 lata. Nie ma mowy o takich pomiarach, to jest niewykonalne i nie ma żadnego sensu! Na szczęście okazuje się, że można wybrać pewien zestaw kolorów, które będą rozsiane po całym gamucie i tylko te kolory zmierzyć. Następnie należy przyjąć, że kolory znajdujące się gdzieś w pobliżu będą zachowywały się w podobny sposób jak te sąsiadujące. Taką właśnie metodą interpolacji posługuje się Color Management Module. W praktyce okazuje się to całkowicie wystarczające.
W niektórych profilach przechowywane jest tylko ok. 100 pomiarów, a są i takie, które zawierają ich ponad 3 000. Wbrew pozorom większa ilość pomiarów nie musi zawsze oznaczać, że profil będzie lepszy. Dobranie prawidłowej ilości pól oraz samych wartości kolorów, które będą mierzone, w niektórych przypadkach wymaga wprawy i „wyczucia” urządzenia. Generalnie im lepsze, bardziej stabilne i liniowe urządzenie, tym mniej pól potrzeba do jego sprofilowania. Urządzenia kapryśne, mocno nieliniowe, zniekształcające kolory, mogą wymagać dużej ilości pomiarów.
Jeśli chcesz odnaleźć profile w swoim komputerze, zerknij do artykułu: Gdzie w komputerze mieszkają profile .ICC
Jakie informacje przechowuje profil?
Profil ICC przede wszystkim przechowuje tabele powiązań RGB↔Lab (monitory, skanery) lub CMYK↔Lab (techniki druku). Oprócz tego znajduje się tam wiele innych informacji (widać je na zdjęciu obok), które dla użytkownika nie są przydatne, za to są niezbędne dla pracy modułu CM. Warto jednak wiedzieć o dwóch z nich, profil przechowuje:
- Informację o puncie bieli. Dla monitora będzie to maksymalna biel, jaką można rozświetlić ekran (R=255, G=255, B=255). Dla druku będzie to pomiar czystego niezadrukowanego arkusza papieru.
- Informacja o punkcie czerni. Dla monitora będzie to najciemniejszy „kolor” (R=0, G=0, B=0). Dla druku będzie to maksymalna suma kolorów dająca pełną czerń, tzw. „rich black”.
Ta ostatnia informacja jest szczególnie użyteczna dla osób zajmujących się przygotowaniem do druku. Możesz sprawdzić jak odczytać kolor czerni z CMYK-owego profilu ICC.
Jak komputer i programy graficzne korzystają z profili ICC?
W dużej mierze dzieje się to automatycznie. Jeśli patrzysz w monitor, który został wykalibrowany, to gdzieś w systemie komputera jest zapisany profil ICC tego monitora. Dzięki niemu moduł CM wyświetlając kolory od razu wprowadza stosowną koretkę, która uwzględnia niedoskonałości dokładnie tego egzemplarza monitora. Dzięki temu widzisz kolory prawidłowo.
Jeśli korzystasz z drukarki, która wcześniej została sprofilowana, to program drukujący także „wie” jak ta drukarka przekłamuje kolory. Dzięki temu wyśle do niej nieco zmieniony obraz tak, aby skompensować odchylenia reprodukcji koloru tej właśnie drukarki.
Analogicznie dzięki profilowi skanera program graficzny będzie „wiedział” jak należy wyświetlić kolory skanu.
Profile ICC są niezwykle pożyteczne. Dzięki ich stosowaniu można całkowicie zapanować nad kolorem w całym procesie przygotowania pracy, od momentu powstania obrazu (np. skanu), poprzez obrówbkę w programach graficznych takich jak Photoshop, aż po finalny wydruk gotowej pracy. Cały ten proces jednak trzeba dobrze rozumieć i mieć go pod kontrolą, ponieważ przypadkowe stosowanie profili (szczególnie tych źle zrobionych) może przynieść dużo więcej szkody niż pożytku.